An cung ngưu hoàng hoàn có phải là 'Thần dược'

Một số thuốc như Hoa Đà tái tạo hoàn, Ngưu hoàng thanh tâm nguyên, Tâm não hoàn, Đại lạc hoạt đan, Nhân sâm tái tạo hoàn,... đặc biệt là An cung ngưu hoàng hoàn (ACNHH).

ACNHH không phải là thần dược

Trên thực tế hiện nay, vì nhiều lý do khác nhau, việc nắm vững công dụng, chỉ định, chống chỉ định và cách dùng cụ thể chế phẩm này vẫn còn không ít khiếm khuyết nên dẫn đến nhiều hậu quả xấu không đáng có cho sức khỏe và tính mạng người bệnh.

Có người cho rằng cứ đột quỵ là dùng ACNHH, thậm chí không ít người đã trữ sẵn trong nhà một vài viên thuốc này và sử dụng một cách rất tùy tiện khi có biến cố mà không cần đến sự tư vấn của các thầy thuốc có chuyên khoa.

Nhiều nhà thuốc, nhiều trình dược viên, thậm chí cả những thương nhân không có chút nào kiến thức về y học cổ truyền đã khuyên những người cao tuổi và những người có nguy cơ bị đột quỵ nên uống ACNHH định kỳ như một thứ “thần dược” để phòng bệnh một cách tùy tiện vì mục đích lợi nhuận.

Theo dược học cổ truyền, ACNHH có công dụng thanh nhiệt giải độc, trấn kinh khai khiếu, trừ đàm, chuyên trị ôn nhiệt bệnh, nhiệt tà nội hãm tâm bào, đàm nhiệt ủng bế tâm khiếu dẫn đến sốt cao phiền táo, thần hôn thiềm ngữ (hôn mê, rối loạn ngôn ngữ) hoặc thiệt kiển chi quyết (lưỡi rụt, chân tay giá lạnh), trúng phong khiếu bế (hôn mê do đột quỵ não), tiểu nhi kinh quyết thuộc đàm nhiệt nội bế (trẻ em co giật do sốt cao).

Kết quả nghiên cứu hiện đại trên thực nghiệm cho thấy, ACNHH có tác dụng hồi tỉnh, giải nhiệt, trấn tĩnh, chống co giật, chống viêm, tiêu thũng, hạ huyết áp, cải thiện công năng tim, nâng cao năng lực chịu đựng của tế bào cơ tim trong điều kiện thiếu ôxy.

Trên lâm sàng, kế thừa kinh nghiệm của cổ nhân, ACNHH đã được nghiên cứu trị liệu đột quỵ não (trúng phong) trong giai đoạn cấp tính chứng minh hiệu quả cải thiện rõ rệt triệu chứng, làm giảm tỷ lệ tử vong và rút ngắn giai đoạn cấp tính của chế phẩm này. Nhưng, khi sử dụng ACNHH cần hết sức lưu ý những vấn đề sau đây:

Phải dùng đúng thể bệnh

ACNHH là loại thuốc “bệnh” thuộc nhóm khai khiếu chứ không phải là thuốc “bồi bổ” và được dùng để chữa nhiều mặt bệnh chứ không riêng gì trúng phong như nhiều người lầm tưởng.

Với trúng phong, ACNHH chỉ được dùng cho thể bệnh Đàm nhiệt nội bế thanh khiếu với các chứng trạng như khởi phát đột ngột, có thể có sốt, ý thức u ám hoặc hôn mê, liệt nửa người, thở khò khè, nhiều đờm rãi, chân tay co cứng hoặc co giật, cổ gáy cứng, tinh thần hoảng loạn, mê sảng, chất lưỡi đỏ giáng, chất lưỡi vàng dính hoặc vàng khô, mạch huyền hoạt..., thuộc thực chứng

Còn các thể bệnh khác như Khí hư huyết ứ, Âm hư phong động, Lạc mạch không hư phong tà nhập trung, Nguyên khí bại thoát thần minh tán loạn... tuyệt đối không được dùng. Nếu dùng không đúng thể bệnh là hết sức nguy hại khiến bệnh nặng thêm, thậm chí có thể gây tử vong.

Thuốc có độc tố không được tự ý sử dụng

ACNHH là loại thuốc có sức công phá mãnh liệt bởi được cấu thành từ các vị thuốc có dược tính mạnh như ngưu hoàng, thủy ngưu giác (thay thế cho tê giác trong nguyên phương), xạ hương, chu sa, hoàng liên,... cho nên khi sử dụng phải căn cứ vào bệnh tình cụ thể, tuổi tác, thể trạng của bệnh nhân... mà quyết định liều lượng, thời gian và liệu trình dùng thuốc cho phù hợp, tránh gây nên những phản ứng bất lợi cho người bệnh.

Hơn nữa, trong ACNHH có chứa chu sa với thành phần chủ yếu là sulfur thủy ngân HgS, hùng hoàng là một sulfur asenic ArS có độc nên mặc dù lượng các vị thuốc này trong thành phần ở dưới mức cho phép nhưng cũng không vì thế mà lạm dụng về liều lượng và thời gian sử dụng.

Tai biến mạch máu não

Các sách thuốc cổ đều nói chu sa không được dùng lâu và dùng nhiều vì có thể làm cho người thành si ngốc. Nhiều tác giả cho rằng không nên dùng ACNHH kéo dài quá 2 tuần và nếu bệnh cần phải dùng thêm thuốc này thì cũng phải nghỉ thuốc từ 2 đến 3 tuần rồi mới dùng tiếp.

Vậy nên, khi dùng ACNHH nhất thiết phải được các thầy thuốc có chuyên khoa khám, chỉ định, hướng dẫn và theo dõi tỉ mỉ, tuyệt đối không được tự ý sử dụng.

Cảnh giác với ACNHH giả

Trên thị trường hiện nay có khá nhiều loại ACNHH khác nhau, nguồn gốc phức tạp, thật giả lẫn lộn và giá cả cũng hết sức đa dạng. Có loại của Trung Quốc, Hàn Quốc, có loại đựng trong hộp bọc vải nhung đỏ hay xanh hoặc hộp gỗ, có loại đóng hộp 1 viên, 2 viên, 6 viên hoặc 10 viên, có loại giá 250000 đồng/viên, có loại 600000 đồng, có loại 1800000 hoặc 2000000/viên nhưng thật giả không phân biệt được.

Tình trạng mua phải của “rởm” để rồi lâm vào tình cảnh “tiền mất tật mang” không phải là hiếm. Vậy nên, khi có nhu cầu sử dụng, người tiêu dùng nên mua ACNHH ở những cơ sở kinh doanh có đủ giấy tờ cho phép và tư cách pháp nhân.

Trên thực tế hiện nay, người viết bài này được biết có 2 công ty dược phẩm đã được Bộ Y tế cấp phép cho nhập khẩu và kinh doanh ACNHH. Đây là nguồn thuốc chính thống đảm bảo chất lượng, điều trị còn lại hoàn toàn là hàng trôi nổi, không rõ nguồn gốc và xuất xứ.

Không ít gian thương đã “nhái” lại mẫu mã bên ngoài của ACNHH mà ruột bên trong chỉ là những thứ thuốc hoàn mềm bình thường để trục lợi.

Thạc sĩ Hoàng Khánh Toàn

Tai biến mạch máu não | Đột quỵ