Các hình thái màu sắc phân cho chúng ta biết gì về tình trạng sức khoẻ
Phân là một phần cuối trong quá trình tiêu hóa, bao gồm các chất thải được loại bỏ ra khỏi cơ thể như các phân từ không được tiêu hóa, vi khuẩn, muối và các chất khác. Đôi khi phân có thể khác nhau về màu sắc, kết cấu, lượng và mùi. Những thay đổi của phân có thể không đáng lo ngại, nhưng cũng có thể nó đang cảnh báo về một tình trạng sức khỏe nghiêm trọng. Tìm hiểu về các hình thái phân khác nhau để biết được cơ thể đang bình thường hay không.
Phân như thế nào là bình thường?
- Màu nâu đến nâu nhạt: đó là vì nó có chứa một sắc tố được gọi là bilirubin, đây là sắc tố mật được hình thành khi các tế bào hồng cầu vỡ.
- Mùi hôi: Vi khuẩn trong phân tạo ra các khí có mùi khó chịu.
- Đại tiện không đau: Hoạt động của ruột bình thường và khỏe mạnh sẽ không gây đau khi đại tiện và cần phải rặn.
- Cấu trúc mềm và vững chắc: phân thành khuôn dài giống như hình của ruột và chỉ là một hình khối duy nhất hoặc một vài khối nhỏ là dấu hiệu cho thấy một đường ruột khỏe mạnh.
- Đại tiện 1-2 lần mỗi ngày: hầu hết mọi người đi đại tiện mỗi ngày một lần, hoặc có thể lên đến 3 lần mỗi ngày. Một người nên đi đại tiện ít nhất 3 lần mỗi tuần.
Hình thái của phân khác nhau ở mỗi người. Tuy nhiên, một người nên theo dõi khibất kỳ sự thay đổi nào trong mùi, cấu trúc, tần số hoặc màu sắc của phân vì nó có thể cho thấy cơ thể bạn đang có vấn đề.
Bảng xếp hạng phân Bristol
Biểu đồ được thực hiện bởi các bác sĩ tại Bệnh viện Hoàng gia Bristol, Anh, dựa trên sự vận động của ruột ở gần 2.000 người. Biểu đồ phân Bristol mô tả các loại phân khác nhau.
Loại 1: phân tách rời, khô cứng, và khó đại tiện
Loại 2: Phân thành cục và có hình xúc xích
Loại 3: Phân hình xúc xích và có những vết nứt trên bề mặt
Loại 4: Giống như xúc xích và mềm mại
Loại 5: Từng cục nhầy mềm, với các cạnh rõ ràng.
Loại 6: Phân mịn, lợn cợn nhầy.
Loại 7: Phân lỏng hoàn toàn.
Các loại 1 và 2 cho thấy chứng táo bón, loại 3 và 4 được coi là phân lý tưởng, còn các loại từ 5 đến 7 cho thấy xu hướng tiêu chảy và tiêu chảy cấp tính.
Những màu sắc của phân
Màu nâu được coi là màu bình thường của phân thì một số màu khác như nâu lục nhạt cũng có thể được coi là bình thường. Ngoài ra, phân còn có thể có một số màu sắc khác.
Đen
Phân màu đen, đặc biệt chúng có màu sắc giống màu của cà phê cho thấy có chảy máu đường tiêu hóa.Uống các chất bổ sung sắt, cam thảo đen và thuốc bismuth, ăn tiết canhcũng có thể là nguyên nhân gây phân màu đen.
Trắng
Nếu phân có màu trắng, xám hoặc nhạt có thể là do có vấn đề với gan hoặc túi mật hoặc phân hình thành do thiếu mật. Một số loại thuốc chống tiêu chảy cũng có thể gây ra phân trắng.
Màu xanh lá
Rau bina, cải xoăn, hoặc các loại thực phẩm màu xanh khác có thể gây ra phân màu xanh. Tuy nhiên, phân màu xanh lá cây có thể là một dấu hiệu cho thấy có quá nhiều mật và không có bilirubin trong phân
Đỏ
Phân có màu đỏ có thể là của xuất huyết tiêu hóa. Một lượng nhỏ máu trong phân có thể cảnh báo nguy cơ bệnh trĩ.
Ăn củ cải đường hoặc quả mọng đỏ, uống nước củ cải đường hoặc nước ép cà chua, cũng có thể làm phân có màu đỏ. Khi không ăn những thực phẩm này nữa thì phân có thể sẽ trở lại bình thường.
Màu cam
Tiêu thụ những thực phẩm màu cam, giàu beta- carotene như cà rốt, khoai lang, bí ngô…có thể làm cho phân có màu cam.
Tuy nhiên, khi ống dẫn mật bị tắc hoặc một số loại thuốc kháng acid và thuốc kháng sinh rifampin cũng có thể làm cho phân có màu cam.
Màu vàng
Nếu phân có màu vàng hoặc trông bóng nhờn cho thấy phân chứa quá nhiều chất béo. Điều này có thể là kết quả của các vấn đề về hấp thu hoặc khó sản xuất enzyme tiêu hoá (Lipase) hoặc mật.
Hầu hết mọi người sẽ trải nghiệm sự khác biệt về màu của phân ở một số giai đoạn. Thông thường sự thay đổi này do chế độ ăn uống hoặc một số nguyên nhân khác. Tuy nhiên, nếu thấy sự thay đổi về màu sắc của phân kéo dài quá 2 tuần, hoặc phân có màu đỏ, đen thì nên đi khám bác sĩ.
Mất bao lâu để đi đại tiện?
Thời gian tối đa để đi đại tiện không nên quá 10- 15 phút. Nhiều người mất nhiều thời gian để đại tiện có thể do táo bón, bệnh trĩ hoặc một số tình trạng bệnh lý khác.
>>> Tham khảo ngay các bệnh lý về táo bón TẠI ĐÂY
Một số tình trạng bất thường của phân
Một số tình trạng sau đây có thể cho thấy những vấn đề về đường tiêu hóa như:
- Đại tiện quá thường xuyên, nhiều hơn 3 lần mỗi ngày
- Đại tiện quá ít, ít hơn 3 lần mỗi tuần.
- Phải rặn, gắng quá sức để đại tiện.
- Phân có màu đỏ, đen, xanh, vàng hoặc trắng.
- Phân có mỡ, bóng nhày.
- Đau khi đại tiện.
- Có máu trong phân.
- Chảy máu khi đại tiện.
- Phân nhiều nước ( tiêu chảy)
- Phân khô cứng, khó đại tiện.
Những nguyên nhân nào gây ra sự bất thường của phân?
Sự bất thường của phân có thể do nhiều nguyên nhân, từ nhẹ đến nặng.
Stress
Những vấn đề về tiêu hóa như hội chứng ruột kích thích (IBS) có thể được kích hoạt và trầm trọng hơn do căng thẳng. Ở một sô người, nó biểu hiện bằng tình trạng tiêu chảy hoặc táo bón.
Mất nước
Uống không đủ nước hoặc bổ sung đủ chất lỏng hằng ngày có thể dẫn đến táo bón, vì phân cần độ ẩm để có thể di chuyển trong đường tiêu hóa. Uống quá nhiều cà phê, chất cồn có thể góp phần làm mất nước
Chế độ ăn thiểu chất xơ
Chất xơ hoạt động như một chất kết dính tạo thành phân. Nó cũng giúp cho phân di chuyển dễ dàng qua đường tiêu hóa. Chế độ ăn thiếu những thực phẩm chứa nhiều chất xơ như trái cây, rau, củ, ngũ cốc nguyên hạt…có thể dẫn đên những vấn đề về đường ruột.
Không dung nạp thực phẩm và dị ứng
Những người không dung nạp hoặc bị dị ứng với những thực phẩm nhất định thường bị tiêu chảy, táo bón hoặc sự bất thường về phân khác khi họ ăn phải những thực phẩm này.Ví dụ như những người không dung nạp lactose thường bị tiêu chảy nếu họ uống sữa có chứa lactose. Hoặc những người bị bệnh celiac sẽ có phản ứng bất lợi với gluten
Tình trạng bệnh lý
Một số tình trạng bệnh lý có thể gây táo bón hoặc tiêu chảy hoặc những bất thường về phân khác như:
- Trầm cảm
- Ung thư
- Bệnh cường giáp
- Viêm đại tràng
- Bệnh Parkinson
Làm thế nào để đảm bảo ruột khỏe mạnh?
Chức năng ruột khỏe mạnh sẽ đi phân lý tưởng, hãy thực hiện theo những hướng dẫn sau đây để đảm bảo chức năng ruột được khỏe mạnh nhất:
- Bổ sung đủ chất xơ: Lượng chất xơ tối thiểu được khuyến nghị hằng ngày là 25 g (gram) đối với phụ nữ và 38 g đối với nam giới dưới 50 tuổi; với phụ nữ trên 50 tuổi nên bổ sung tối thiểu 21 g và đàn ông trên 50 tuổi nên ăn khoảng 30g chất xơ mỗi ngày.
- Uống nhiều nước: Lượng nước trung bình mỗi ngày cần được bổ sung là khoảng 1,5 -2 lít, đặc biệt cần uống nhiều hơn khi bổ sung chất xơ.
- Bổ sung probiotic: Probiotic là những lợi khuẩn có thể giúp làm giảm táo bón và tiêu chảy, có nhiều trong sữa chua và các sản phẩm bổ sung lợi khuẩn.
- Dùng magie: Magnesium hydroxide thường được sử dụng để điều trị táo bón. Nó không được khuyến cáo sử dụng cho những người bị suy thận. Nên tham khảo ý kiến của những người có chuyên môn trước khi sử dụng.
- Tập thể dục: Duy trì hoạt động thể chất đều đặn có thể giúp chức năng ruột khỏe mạnh và làm giảm táo bón. Nó cũng giúp làm giảm stress, một nguyên nhân phổ biến gây nên sự bất thường của phân
Hệ thống tiêu hóa hoạt động tốt là điều cần thiết cho sức khỏe, nó cho thấy rằng một người đang có chế độ ăn uống cân bằng và sinh hoạt lành mạnh. Những thay đổi bất thường của phân cần được theo dõi và có biện pháp xử lý kịp thời để tránh những biến chứng. Ví dụ, tiêu chảy có thể dẫn đến sự thiếu hụt về dinh dưỡng, táo bón có thể gây tắc ruột, phình đại tràng
Hồng Oanh
Medical News Today