Hội chứng buồng trứng kích thích: nguyên nhân, triệu chứng và điều trị
Hội chứng kích thích buồng trứng buồng trứng (Ovarian hyperstimulation syndrome- OHSS) là một tình trạng mà buồng trứng phản ứng bất thường với các loại thuốc dùng để hỗ trợ sinh sản. Nó được đặc trưng bởi sự mở rộng buồng trứng đáng kể do nhiều u nang buồng trứng, và sự dịch chuyển chất lỏng trong không gian mô. Hầu hết các trường hợp OHSS là nhẹ, nhưng các trường hợp nặng cũng có thể xảy ra, mặc dù hiếm gặp.
Hội chứng buồng trứng kích thích (OHSS) là gì?
Hội chứng buồng trứng kích thích ảnh hưởng lớn đến phụ nữ trải qua các phương pháp điều trị sính sản bao gồm việc dùng thuốc chuẩn bị nội tiết tố và thuốc để thúc đẩy sự phát triển của trứng trong buồng trứng.
Một liều dư thừa của các biện pháp nội tiết tố hoặc các loại thuốc kích thích nội tiết tố có thể dẫn đến OHSS, trong đó buồng trứng trở nên phình to và đau đớn. Các triệu chứng thường nhẹ hoặc vừa phải, nhưng một vài phụ nữ có thể gặp phải biểu hiện nghiêm trọng, có thể dẫn đến tăng cân, thừa cân, đau dạ dày, nôn và khó thở.
Hội chứng buồng trứng kích thích tự phát không liên quan đến phương pháp điều trị sinh sản và hiếm gặp.
Đối tượng có nguy cơ trong việc phát triển OHSS?
Các yếu tố sau đây có liên quan đến sự gia tăng tỷ lệ hội chứng buồng trứng kích thích:
- Tuổi trẻ: Phụ nữ trẻ trong nhóm tuổi sinh đẻ, thường dưới 35 tuổi
- Hội chứng buồng trứng đa nang: Phụ nữ bị hoặc có tiền sử hội chứng buồng trứng đa nang là tình trạng những khối u nang nhỏ xuất hiện trong buồng trứng và gây ra các rối loạn kinh nguyệt.
- Kỹ thuật hỗ trợ sinh sản (ART): Phụ nữ trải qua điều trị vô sinh nguyên phát hoặc thứ phát với các kỹ thuật như IVF , IUI hoặc OI. ART là nguyên nhân phổ biến nhất được tìm thấy có liên quan trong hầu hết các trường hợp được chẩn đoán mắc OHSS.
- Nếu phụ nữ trước đây từng bị mắc OHSS cũng làm tăng nguy cơ OHSS
Nguyên nhân gây hội chứng kích thích buồng trứng
Human Chorionic Gonadotropin (hCG) là một loại hormone được sản xuất và chịu trách nhiệm cho sự thụ tinh. Những phụ nữ thiếu hormone này cần được bổ sung về mặt y tế, và dư thừa hCG có thể gây ra OHSS. OHSS chỉ xảy ra sau khi trứng được giải phóng từ buồng trứng (rụng trứng).
- Tiêm thuốc nội tiết tố: Sau một liều gonadotropin chorionic (hCG) ở người, bệnh nhân có thể phát triển các triệu chứng OHSS.
- Lặp lại hoặc liều cao của chất kích thích buồng trứng: Bệnh nhân có nhiều hơn một liều HCG sau khi rụng trứng có thể phát triển OHSS.
- Mang thai: Nếu một phụ nữ có thai (do rụng trứng bình thường) trong chu kỳ điều trị này, hormone được cung cấp từ ngoài có thể kích thích buồng trứng và gây OHSS.
Khoảng 3 đến 6% phụ nữ thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) phát triển OHSS sau khi chuyển phôi như một biến chứng của điều trị.
Triệu chứng của OHSS
OHSS thường phát triển khoảng 10 ngày sau khi điều trị sinh sản.
Các triệu chứng của OHSS từ nhẹ đến trung bình như sau:
- Đau nhẹ ở bụng
- Phù ở bụng
- Nôn mửa
- Tiêu chảy
- Đau khi chạm vào bụng dưới xung quanh buồng trứng
- Tăng cân nặng khoảng 3 kg
Các triệu chứng của OHSS nặng:
- Tăng cân nhanh khoảng 15 kg trong khoảng 10 ngày
- Đau bụng nặng
- Đau dạ dày nặng bao gồm nôn mửa và buồn nôn
- Tăng độ nhớt của máu ở chi dưới
- Giảm lượng nước tiểu
- Khó thở
- Đau bụng, căng phồng
Biến chứng của OHSS
Thông thường, nguy cơ biến chứng của OHSS là nhẹ đến trung bình. Nhưng khoảng 1 trong 100 phụ nữ trải qua sự kích thích buồng trứng phát triển một mức độ nghiêm trọng của OHSS.
- Rối loạn huyết động và điện giải: Dịch lỏng dịch chuyển mạnh ra khỏi mạch máu có thể ảnh hưởng đến huyết áp và muối của cơ thể (natri, kali, v.v.)
- Trạng thái huyết khối: Như estrogen là một hormone có tác dụng làm đông máu, chúng có thể phát triển hemoconcentration (máu quá dày và nhớt) và do đó hình thành các cục máu đông bất thường trong các mạch lớn, thường là ở chi dưới
- Suy thận cấp
- Xoắn buồng trứng
- Vỡ u nang (khoang chứa chất lỏng hoặc máu) trong buồng trứng, có thể dẫn đến xuất huyết nghiêm trọng
- Chất lỏng dư thừa gây khó thở
- Sẩy thai
- Tử vong (OHSS có thể gây tử vong trong những trường hợp nặng)
Chẩn đoán OHSS
OHSS được chẩn đoán dựa trên phương pháp kết hợp khám lâm sàng và xét nghiệm bao gồm xét nghiệm máu và siêu âm. Tăng cân bất thường, chu vi vòng eo tăng lên, các thuộc tính như đau bụng, khó thở hoặc tiểu tiện đau có thể báo cho bác sĩ để được khám OHSS.
Bạn có thể cần siêu âm âm đạo , trong đó cho thấy buồng trứng mở rộng thường chứa u nang chứa đầy dịch. Mức độ hCG beta rất cao hoặc xét nghiệm chức năng thận bị suy giảm có thể gợi ý đến chẩn đoán OHSS.
Điều trị OHSS
OHSS nhẹ thường tự khỏi trong khoảng một tuần sau khi chẩn đoán. Bạn có thể yêu cầu thực hiện chế độ ăn cho OHSS. Nên có chế độ ăn giàu protein. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu bất kỳ chế độ ăn uống mới nào.
OHSS vừa phải được yêu cầu giám sát chặt chẽ với thông số quan trọng. Bổ sung chất lỏng đầy đủ ngăn ngừa tình trạng mất nước.
OHSS nặng thường cần phải nhập viện và điều trị tích cực, bao gồm truyền dịch tĩnh mạch, thuốc chống đông máu (thuốc làm loãng máu), điều chỉnh điện giải, thành phần máu và chăm sóc đặc biệt bao gồm dự phòng tim mạch và quản lý X quang OHSS.
Có bất kỳ biện pháp khắc phục tại nhà để chữa hội chứng buồng trứng kích thích (OHSS) không?
Không có biện pháp khắc phục tại nhà về mặt khoa học để điều trị OHSS. Bạn nên tránh uống quá nhiều nước hoặc tiêu thụ bất kỳ loại thuốc kháng viêm nào như aspirin vì điều này có thể ảnh hưởng đến thận của bạn. Cũng đảm bảo di chuyển chân của bạn thường xuyên để giảm nguy cơ cục máu đông.
Phòng ngừa OHSS
Một số biện pháp y tế nhất định giúp ngăn ngừa hội chứng buồng trứng kích thích như:
Giảm gonadotropin quá mức: gonadotropin liều thấp đã được công bố để ngăn ngừa OHSS ở những bệnh nhân có nguy cơ cao như có tiền sử mắc OHSS hoặc PCOS. Nó bao gồm các bước khác nhau như:
- Hủy chu kỳ ( không tiêm hCG)
- Trong trường hợp bạn có nồng độ estrogen cao hoặc nhiều nang phát triển, bác sĩ có thể khuyên bạn nên chờ đợi một vài ngày trước khi dùng hCG, gây kích thích rụng trứng.
- Thay thế tác nhân kích thích rụng trứng: Thay thế hCG bằng LH ngoại sinh hoặc nội sinh (hormone trung ương kiểm soát hoạt động của buồng trứng)
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Nên tham khảo ý kiến của bác sĩ phụ khoa ngay sau khi bạn nhận thấy bất kỳ triệu chứng bất thường nào ở bụng và đường tiết niệu.
Kết luận: Vì OHSS thường là một tác dụng phụ hoặc biến chứng của việc điều trị sinh sản nên cần cảnh giác trong quá trình điều trị. Nó có thể được ngăn ngừa và điều trị hiệu quả nếu được chẩn đoán trong giai đoạn đầu. Tham khảo ý kiến bác sĩ nếu bạn nghi ngờ có bất kỳ triệu chứng nào.