Thận trọng bệnh tiểu đường ở trẻ em

Bệnh tiểu đường loại 1 là dạng phổ biến nhất ở trẻ em và thanh thiếu niên. Một báo cáo trong năm 2009 từ Trung Tâm Kiểm Soát và Phòng Ngừa Bệnh Tật (CDC) cho thấy tỷ lệ bệnh tiểu đường loại 1 ở mức 1,93 trên 1.000 trẻ em và thanh thiếu niên, cònbệnh tiểu đường loại 2 ảnh hưởng đến 0,24 trong trên 1.000.

Đầu năm nay, Medical News Today đưa tin một nghiên cứu được công bố trên JAMA tiết lộ rằng tỷ lệ bệnh tiểu đường loại 1 và loại 2 đã tăng lên đáng kể ở trẻ em và thanh thiếu niên Mỹ. Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường loại 1 ở trẻ em trong độ tuổi đến 9 tuổi đã tăng 21% trong khoảng năm 2001 và 2009, trong khi tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường loại 2 trong số thanh niên trong độ tuổi từ 10-19 tuổi tăng 30,5%.

Các nhà nghiên cứu lưu ý rằng: "Sự gia tăng tỷ lệ báo cáo ở đây là quan trọng bởi vì thanh thiếu niên bị tiểu đường sẽ bị mắc bệnh trong nhiều năm trước khi đến tuổi trưởng thành, điều này gây khó khăn trong điều trị, tăng nguy cơ biến chứng sớm và tăng tần suất của bệnh tiểu đường trong độ tuổi sinh sản, ngoài ra còn có thể làm tăng nguy cơ bệnh tiểu đường ở thế hệ tiếp theo"

Bệnh tiểu đường ở trẻ em: làm thế nào để biết?

Bệnh tiểu đường loại 1 ở trẻ em, trước đây gọi là bệnh tiểu đường vị thành niên, xảy ra khi tuyến tụy không thể sản xuất đủ nội tiết tố insulin. Trẻ em bị bệnh sẽ phải tiêm insulin và theo dõi lượng đường trong máu suốt đời, cũng như cần thiết phải có sự thay đổi trong chế độ ăn uống. Tiểu đường loại 2 mặc dù ít phổ biến hơn ở trẻ em, nhưng vẫn có thể xảy ra khi không sản xuất đủ insulin hoặc nó không hoạt động đúng. Kết quả là, glucose có thể bị tích tụ trong máu.

Các phương pháp điều trị bệnh có thể là thay đổi trong chế độ ăn uống, tăng hoạt động tập thể dục và duy trì trọng lượng khỏe mạnh, ngoài ra một số bệnh nhân có thể cần dùng thuốc tiểu đường như metformin hoặc dùng liệu pháp insulin. Các triệu chứng phổ biến nhất của bệnh tiểu đường loại 1, loại 2 ở trẻ em và thanh thiếu niên bao gồm khát nước, đi tiểu nhiều, mệt mỏi và giảm cân nhiều đột ngột. Một số trẻ em cũng có thể gặp trạng thái đói mờ mắt, bé gái bị bệnh tiểu đường loại 1 có thể phát triển nhiễm trùng nấm men.

Các triệu chứng của bệnh tiểu đường loại 1 ở trẻ em có xu hướng phát triển nhanh chóng trong thời gian một vài tuần, còn các triệu chứng bệnh tiểu đường loại 2 phát triển chậm hơn. Các bậc cha mẹ nên đưa con mình đến bác sĩ nếu họ nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào ở trên. Nhưng cho dù tỷ lệ bệnh tiểu đường ở trẻ em và thanh thiếu niên vẫn đang gia tăng, vẫn còn sự thiếu nhận thức khi nói đến việc xác định các triệu chứng của bệnh này.

Chỉ có 14% phụ huynh có thể xác định bốn triệu chứng chính của bệnh tiểu đường

Theo một cuộc khảo sát được tiến hành do Tổ chức từ thiện Diabetes UK tại Anh năm 2012, chỉ có 9% các bậc cha mẹ đã có thể xác định bốn triệu chứng chính của bệnh tiểu đường loại 1. Một cuộc khảo sát gần đây hơn từ Tổ chức này phát hiện ra rằng tỷ lệ này đã tăng lên đến 14%. Nhưng theo Barbara Young, giám đốc điều hành của Tổ chức này: “Trong rất nhiều trường hợp, trẻ em mắc bệnh tiểu đường loại 1 không được chẩn đoán ra bệnh cho đến khi trẻ bị ốm nặng, và trong một vài trường hợp đáng tiếc, sự chậm trễ trong chẩn đoán này thậm chí có thể gây tử vong."

Ông Young nói không hề sai. Trẻ em nếu chẩn đoán chậm trễ bệnh tiểu đường loại 1 và tuy rất hiếm khi, nhưng nếu chẩn đoán chậm trễ bệnh tiểu đường loại 2 có thể phát triển bệnh tiểu đường nhiễm ketoacidosis (DKA). Đây là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em mắc bệnh tiểu đường loại 1.

Nếu cơ thể đã từng bị thiếu insulin nghiêm trọng, sẽ không thể sử dụng glucose để tạo năng lượng. Do đó cơ thể bắt đầu phá vỡ các mô khác để lấy năng lượng, dẫn đến việc sản xuất các hóa chất độc hại được gọi là xeton. Các chất hóa học tích tụ gây ra DKA, sẽ khiến cơ thể có tính axit. Nếu bệnh tiểu đường được chẩn đoán sớm và điều trị hiệu quả, DKA có khả năng lớn sẽ phòng ngừa được. Tuy nhiên, thật không may là điều này không xảy ra thường xuyên.

Không phải bác sĩ nào cũng xác định được bệnh tiểu đường ở trẻ em

Không chỉ các bậc cha mẹ không biết đến các triệu chứng bệnh tiểu đường ở trẻ em. Đầu năm nay, các nhà nghiên cứu Anh cảnh báo rằng nhiều chuyên gia y tế cũng không xác định được những dấu hiệu của tình trạng này và khiến cuộc sống của trẻ em tồn tại rất nhiều nguy cơ. Trong một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Archives of Disease in Childhood, các nhà nghiên cứu đã phân tích 261 trẻ em trong độ tuổi từ 8 tháng đến 16 tuổi đã được chẩn đoán bị bệnh tiểu đường loại 1.

Các triệu chứng được chẩn đoán dẫn đến bệnh đều đã được đánh giá. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng trong số các trẻ em dưới 2 tuổi được chẩn đoán lâm sàng với bệnh tiểu đường loại 1, 80% đã phát triển DKA.

Đồng tác giả nghiên cứu - Tiến sĩ Kemi Lokulo-Sodipe, một nhà nghiên cứu tại Bệnh viện Trẻ em Southampton ở Anh, nhận xét: "Khi trẻ em có triệu chứng bị bệnh tiểu đường loại 1 mà chưa được chẩn đoán bệnh, cần phải liên hệ với các chuyên gia y tế, có thể họ sẽ cho bạn thêm thông tin về DKA và điều này là rất đáng quan tâm. Việc chẩn đoán sớm là rất cần thiết để cung cấp điều trị cho trẻ bằng insulin và tránh các biến chứng."

Một nghiên cứu năm 2008, được công bố trên tạp chí Pediatric Endocrinology, Diabetes and Metabolism, cho thấy trong số 335 trẻ em dưới 17 tuổi bị bệnh tiểu đường mới khởi phát loại 1, chẩn đoán ban đầu là không chính xác trong hơn 16% trường hợp. Nghiên cứu cho thấy rằng trong số những trường hợp này, các bác sĩ chẩn đoán ban đầu là 46,3% trẻ em bị nhiễm trùng hệ hô hấp, trong khi những người khác được chẩn đoán nhiễm candida vùng tầng sinh môn (16,6%), viêm dạ dày ruột (16,6%), nhiễm trùng đường tiết niệu (11,1%), viêm miệng (11,1%) hoặc viêm ruột thừa (3,7%).

Hơn nữa, các nhà nghiên cứu thấy rằng tỷ lệ mắc DKA thường gặp ở trẻ em vẫn chưa được xác định chính xác, và do đó việc chẩn đoán bệnh tiểu đường loại 1 cũng chưa được chẩn đoán chính xác Mặc dù trẻ em và thanh thiếu niên bị bệnh tiểu đường thường gặp bốn triệu chứng chính, ông Young lưu ý rằng nếu trẻ có tất cả bốn triệu chứng thì đó là "ngoại lệ vượt ngoài quy tắc", vì phần lớn trẻ em chỉ có thể mắc một hoặc hai triệu chứng. Trong một số trường hợp, không có triệu chứng nào xuất hiện.

Như vậy, một đứa trẻ đột nhiên trở nên khát nước hoặc mệt mỏi nhiều hơn có thể không phải là dấu hiệu cảnh báo bệnh tiểu đường. Và bởi vì bệnh tiểu đường là rất hiếm ở trẻ nhỏ, bác sĩ có thể nhầm lẫn sang các triệu chứng của bệnh thông thường khác. Vậy làm thế nào để đảm bảo rằng trẻ em có các triệu chứng của bệnh tiểu đường được chẩn đoán sớm và được điều trị đầy đủ không?

Tiến sĩ Lokulo-Sodipe nói rằng "Chúng ta cần phải nhận thức rằng bệnh tiểu đường đang ngày càng phổ biến và tỷ lệ ngày càng tăng. Đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, bệnh cũng có thể phát triển khi có triệu chứng trẻ đi vệ sinh tăng - bao gồm cả tã lót ướt nặng hơn và đái dầm, kèm thêm cả giảm cân và mệt mỏi"

Trong năm 2012, Diabetes UK phát động chiến dịch "4 Ts" - nhằm mục đích nâng cao nhận thức về các triệu chứng của bệnh tiểu đường loại 1 mà trẻ em có thể gặp. Chiến dịch nhằm mục đích nâng cao nhận thức của các triệu chứng bệnh tiểu đường trẻ em và đã chứng minh thành công trước đây.

Nghiên cứu năm 2012, được công bố trên tạp chí Pediatric Diabetes, tiết lộ rằng cũng trong một chiến dịch tương tự ở Úc, tỷ lệ DKA lúc chẩn đoán ban đầu của bệnh tiểu đường loại 1 ở trẻ em giảm 64%. 4 Ts cho biết rằng các triệu chứng cha mẹ cần phải nhận thức ở trẻ em là:

- Nhà vệ sinh – trẻ sử dụng nhà vệ sinh thường xuyên, hoặc chú ý trẻ đái dầm hoặc tã vệ sinh của trẻ nặng

- Khát

- Uống nước nhiều hơn bình thường nhưng vẫn không làm dịu cơn khát

- Mệt mỏi - cảm thấy mệt hơn thường lệ - Thinner

- Giảm cân.

Hoài Thanh

Medical News Today

Tiểu đường