Táo bón và giải pháp chữa táo bón hiệu quả
Táo bón có ý kiến cho là căn bệnh của thời đại vì hiện nay táo bón khá phổ biến và gặp ở mọi lứa tuổi. Tuy nhiên táo bón thường chỉ triệu chứng do chế độ sinh hoạt, ăn uống và hoàn toàn có thể điều chỉnh dễ dàng.
Ở Mỹ, qua một cuộc điều tra thấy ít nhất có khoảng 4,5 triệu người Mỹ bị ảnh hưởng dài ngày của bệnh này, trong đó hơn 2 triệu người đi khám bác sĩ và hàng năm chi phí táo bón hết 750 triệu đô la tiền thuốc.
Ở ta, có tài liệu nên gần 30% dân số mắc bệnh táo bón. Có người nói xã hội càng công nghiệp hóa, dùng nhiều loại thức ăn ăn liền, làm việc trí óc là chính, ít vận động nên số người bị táo bón càng nhiều.
Thế nào được gọi là táo bón?
Táo bón làm đại tiện khó khăn, mặt đỏ do rặn nhiều
Đây là hiện tượng cơ thể thải quá chậm trễ các chất cặn bã qua đường tiêu hóa, với thời gian 3 ngày/1lần, lượng phân dưới 35g/ngày phân khô cứng với hàm lượng nước không đủ 78%.
Tuy nhiên không phải trường hợp nào cũng căn cứ vào số lần đại tiện để xác định táo bón. Có người ngày nào cũng đại tiện nhưng phân cứng rắn vẫn gọi là táo bón, ngược lại có người 2 -3 ngày mới đi nhưng phân mềm thành khuôn thì chưa thể gọi là táo bón. Số lần đại tiện không hoàn toàn quyết định táo bón hay không.
Nguyên nhân gây táo bón: Có thể phân thành 2 loại như sau
Nguyên nhân táo bón thực thể
Các nguyên nhân gây táo bón ngoài ống tiêu hóa: Do các bệnh nội tiết, một số bệnh lý thần kinh (Parkinson), tăng canxi máu, các bệnh toàn thân (suy giáp trạng), do dùng một số thuốc có thể gây triệu chứng táo bón (thuốc ngủ, thuốc hạ huyết áp, thuốc chống trầm cảm, thuốc chống dị ứng, thuốc chứa nhiều tanin, thuốc ngừa opium, thuốc kháng acid có muối nhôm và Calci).
Táo bón có thể xảy ra ở các đối tượng: Phụ nữ có thai (do tăng hormon progesteron làm ảnh hưởng cơ trơn, khiến cho nhu động ruột giảm và do thai phát triển gây chèn ép làm phân khó di chuyển), người có bệnh nằm lâu một chỗ.
Các nguyên nhân gây táo bón tại ống tiêu hóa: Gồm các bệnh lý ở đường tiêu hóa như rối loạn co thắt đại tràng, rối loạn chức năng đại trực tràng, bệnh đại tràng chức năng (phình hoặc dài đại tràng), rối loạn chức năng vận chuyển của ruột (còn gọi là hội chứng ruột dễ kích thích).
Nguyên nhân táo bón chức năng
Sai lầm trong chế độ ăn uống: Ăn ít chất bã (chất xơ), ăn đồ cay nóng, ít uống nước, uống nhiều trà đặc, cà phê.
Mất phản xạ đi tiêu: Thói quen nhịn đi đại tiện do bận, do sợ nhà vệ sinh công (trường học, cơ quan) không sạch... dẫn tới phân di chuyển vào trực tràng sẽ tích tụ lại ở đó thành một khối, cơ thể không còn thói quen báo hiệu chuyện cần đi tiêu.
Sinh hoạt ít vận động: nhân viên văn phòng, người làm việc tĩnh tại, phụ nữ có thai hoặc cho con bú.
Rối loạn tinh thần: Táo bón thường xảy ra tình trạng mất thăng bằng tinh thần, stress trong cuộc sống. Có nhận xét những người tính nóng nảy thường dễ bị táo bón.
Tác hại của táo bón
Mặc dù táo bón không phải là một bệnh lý gây tử vong nhưng nhiều phiền phức, ảnh hưởng chất lượng cuộc sống. Táo bón thường làm mất nhiều thời gian trong nhà vệ sinh. Có người tranh thủ đọc sách báo khi đi đại tiện để tiết kiệm thời gian, nhưng vô tình làm mất tập trung vào việc chính, khiến việc đi tiêu bị chi phối.
Táo bón nếu không điều trị kịp thời dễ dẫn đến táo bón mãn tính hay đọng lại thành những cục phân lớn, có thể gây ra tắc ruột, nhất là đối với người lớn tuổi hay trẻ em.
Táo bón có thể gây ra các biến chứng khá trầm trọng như trĩ, hậu môn, sa trực tràng do phải rặn mạnh mỗi khi đi đại tiện. Khi bị các hiện tượng trên, đi ngoài bị đau nên bệnh nhân ngại đi, do đó lại càng táo bón hơn, tạo thành một cái vòng luẩn quẩn. Khi cố rặn cũng làm tăng áp lực máu (biểu hiện mặt đỏ), nên rất nguy hiểm cho người cao huyết áp, người bị bệnh tim mạch (dễ bị đột quỵ khi đi tiểu). Táo bón lâu ngày có thể gây nên ung thư trực tràng.
Có lời khuyên khi có một trong các dấu hiệu sau, cần đến khám bệnh tại các chuyên khoa tiêu hóa nhất là đối với những người trên 40 tuổi:
- Táo bón kéo dài Màu sắc phân thay đổi (thường có máu và chất nhầy trong phân, máu có thể đỏ tươi nhưng thường là lờ lờ máu cá.
- Dấu hiệu có máu trong phân dù chỉ thoảng qua hay kéo dài đều có vấn đề phải quan tâm).
- Kèm theo táo bón là đau bụng, đầy bụng, chướng hơi.
- Toàn trạng thường sút kém, giảm cảm giác ăn ngon miệng, gây sút cân hoặc có sốt nhẹ kéo dài.
Chữa táo bón hiệu quả
Tìm hiểu nguyên nhân để chữa táo bón hiệu quả, tuy nhiên theo một số bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa thì có tới 41% chẩn đoán không gây ra nguyên nhân. Vì vậy bạn cần có sự thay đổi tổng thể các thói quen có thể gây táo bón.
Ăn nhiều chất xơ: Khoảng 200g -300g/lần/ngày từ rau xanh, củ quả tươi và các loại hạt ngũ cốc.
Ăn các thứ nhuận tràng: Rau đay, rau mồng tơi, khoai lang, bí đỏ, mướp…
Uống nhiều nước: từ 1 -1,5l/ngày, đặc biệt là các loại nước hoa quả và nước khoáng có kali, hạn chế nước ngọt, các đồ uống có gas, trà hoặc cà phê đặc.
Có chế độ tập thể dục thường xuyên, cường độ tùy theo tuổi và tình trạng sức khỏe, luyện tập thói quen đi đại tiện vào giờ nhất định trong ngày. Hạn chế stress...
Dùng thuốc chữa táo bón theo chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Chỉ nên dùng thuốc trong thời gian ngắn vào giai đoạn bắt đầu điều trị. Giai đoạn sau là tập luyện và có chế độ ăn uống hợp lý vì tất cả thuốc điều trị táo bón đều có ảnh hưởng không tốt, nếu dùng kéo dài, dễ gây lệ thuộc thuốc.
dược sĩ Trần