Táo bón ở trẻ nhỏ - Nguyên nhân và giải pháp

Đa phần là tình hình sẽ nhanh chóng được cải thiện sau một thời gian nhất định, chỉ đôi khi tình trạng táo bón trở nên xấu đi nhưng rất hiếm.

Thế nào là đại tiện bình thường?

Một đứa trẻ khỏe mạnh bình thường sẽ “ngồi bô” một ngày mấy lần nhỉ? Thông thường thì các bé trong độ tuổi 1 – 4 sẽ đại tiện từ 1 – 2 lần/ngày. Tuy nhiên, có bé đi cầu 3 lần/ngày, ngược lại có trẻ đi cầu không theo ngày nào cả. Tất cả đều bình thường.

Đối với những trẻ có sức khỏe tốt, bé có thể 3 ngày mới đi cầu một lần. Kích thước và lượng chất thải của các bé cũng rất khác nhau, phụ thuộc vào những gì trẻ ăn uống hằng ngày.

Làm sao để biết trẻ bị táo bón?

Dấu hiệu trẻ bị táo bón:

- Bé dường như rất khó khăn để có thể đi cầu, mỗi lần đi thường phải rặn nhiều, mặt nhăn nhó, có thể kêu khóc.

- Có cảm giác đau khi đi cầu, có thể cảm nhận qua hành động ngại đi cầu, ngồi nhón chân của trẻ.

- Chất thải rất cứng và khô, trong trường hợp nặng phân giống như phân dê nhỏ và rắn.

Nguyên nhân gây ra táo bón

Uống không đủ lượng nước và ăn không đủ lượng chất xơ trong chế độ dinh dưỡng là nguyên nhân phổ biến nhất. Nứt hậu môn là một nguyên nhân phổ biến khác.

Vết nứt hậu môn là vết rạn trên da ở bờ hậu môn và điều này làm cho việc đi cầu gây ra đau đớn và trở thành cực hình. Thường thì chứng táo bón xuất hiện sau khi trẻ trải qua một thời gian viêm nhiễm, không khỏe.

Trong khi bị ốm, bé thường không uống đủ lượng nước cần thiết khiến chất thải trở nên rắn và rất khó di chuyển. Những chất thải này sẽ gây xước hậu môn và là nguyên nhân gây ra bệnh nứt hậu môn.

Thêm vào đó một số bé đi nhà trẻ, nỗi sợ giáo viên hoặc sợ toi-let bẩn khiến trẻ nhịn đi đại tiện hay quên đại tiện sẽ góp phần dẫn tới chứng táo bón.

Bị rối loạn tiêu hóa, chẳng hạn như tiêu chảy cũng khiến hệ tiêu hóa còn non của trẻ mất cân bằng và không thể tự kiểm soát, kết quả là dẫn tới chứng táo bón. Đây có thể là do trẻ lo lắng sợ ị ra quần.

Rối loạn cảm xúc cũng được xem là một nguyên nhân nếu bé sống trong bầu không khí gia đình thường xuyên căng thẳng.

Việc điều trị bằng thuốc men thường không gây ra chứng táo bón ở trẻ nhỏ (dù có thể gây táo bón cho người lớn) nhưng đôi khi một số loại siro ho đặc biệt loại có thêm thành phần codein làm giảm nhu động đường tiêu hóa cũng gây táo bón.

Dị ứng với sữa bò hay sử dụng một số sản phẩm có nguồn gốc từ sữa bò không hợp thường được chẩn đoán trong hầu hết các trường hợp rối loạn đường ruột ở trẻ nhỏ. Với một số trẻ, nó có thể gây ra hiện tượng táo bón. Nếu ai đó trong gia đình từng hen suyễn hoặc chàm bội nhiễm thì cũng có thể nghĩ tới nguyên nhân dị ứng sữa.

Chứng táo bón đôi khi xảy ra khi ở trẻ sơ sinh chuyển từ bú mẹ sang uống sữa bò hoặc sữa công thức nhất là khi chuyển sang chế độ ăn dặm.

Sữa là một trong nhiều nguyên nhân gây táo bón ở trẻ

Tác hại táo bón:

Cũng như tiêu chảy, táo bón là một triệu chứng thường gặp ở đường tiêu hóa, tuy nhiên mức độ ảnh hưởng đến sức khỏe nhẹ hơn rất nhiều và mức độ nguy hiểm cũng rất thấp hơn nhiều so với tiêu chảy cấp. Tuy nhiên không phải như vậy mà chúng ta bỏ qua mức nguy hại của nó. Nếu táo bón không được điều trị sớm và kịp thời cũng gây ra nhiều hệ lụy về lâu dài đối với sức khỏe của trẻ nhỏ.

Trước tiên có thể nhận thấy dẽ dàng nhất là sự khó chịu của trẻ nhỏ mỗi lần đại tiện, cảm giác đau rát đôi khi chảy máu làm cho trẻ thấy sợ hãi, cố gắng nhịn đại tiện khiến cho táo bón trở thành một vòng luẩn quẩn tái đi tái lại với mức độ nặng dần.

Khi bị táo bón cảm giác bụng đầy chướng, khó chịu sinh ra bé chán ăn, ăn không ngon miệng lâu dần sinh biếng ăn, kém hấp thu, hay quấy khóc, chậm phát triển về thể chất và trí tuệ.

Táo bón khiến phân không tống đẩy được ra ngoài có thể làm các chất độc trong phân xâm nhập ngược trở lại qua đường tiêu hóa gây hại cho trẻ đặc biệt ở trẻ nhỏ sức đề kháng còn kém với các tác nhân gây hại.

Trường hợp xấu là tình trạng táo bón lâu ngày, lượng phân tích tụ lâu trong đường tiêu hóa không được tống đầy gây ra phình đại tràng. Bé rặn nhiều táo bón có thể gây bệnh trĩ hay sa trực tràng ( một đoạn ruột có thể lòi ra khỏi hậu môn).

Giúp trẻ bị táo bón như thế nào?

Trường hợp bé dưới 1 tuổi:

Nếu bé vẫn bú sữa mẹ hoàn toàn thì việc điều chỉnh từ người mẹ là rất quan trọng. Nên hạn chế hoặc không ăn các thực phẩm cay nóng, các đồ uống chứa chất kích thích.

Một số bé dùng kết hợp giữa uống sữa ngoài hay ăn thêm bột hàng ngày thì các mẹ nên bổ sung các thực phẩm có nhiều chất xơ trong rau cỏ, cho bé uống thêm nước. Cũng có thể pha sữa loãng hơn mức bình thường để bổ sung thêm nước cũng là một giải pháp.

Khi bé bị táo bón có thể xoa bụng cho bé vòng tròn theo chiều kim đồng hồ hoặc di chuyển chân của bé theo kiểu đạp xe. Hạn chế cho bé dùng các thuốc nhuận tràng hay sử dụng các biện pháp tháo thụt. Có thể thay thế bằng các sản phẩm bổ sung chất xơ hòa tan với thành phần fructooligosacchrid (FOS) đóng túi có nhiều trên thị trường hỗ trợ trị táo bón an toàn. Khi cần thiết nên hỏi thêm thầy thuốc để được tư vấn thêm.

Nếu bé trên 1 tuổi, bạn có thể thử một trong các cách sau:

- Khuyến khích trẻ uống thật nhiều nước nhưng không nên uống nước ngọt, nước có ga bởi vì chúng sẽ làm hỏng men răng mặt khác có thể gây mất nước làm táo bón nặng thêm.

- Có thể cho bé uống nhiều loại nước khác nhau như: nước trắng, nước hoa quả pha loãng và sữa (ở một số trẻ, uống quá nhiều sữa cũng có thể gây tác dụng ngược, làm cho tình trạng táo bón nặng thêm). Nước mận, lê và táo đặc biệt tốt cho đường ruột của bé.

- Với trẻ sống ở vùng ôn đới, lượng nước cần uống mỗi ngày là 1,5l/trẻ 4 - 6 tuổi và 2l/trẻ từ 7 tuổi trở lên. Tất nhiên, trẻ sống ở vùng khí hậu nhiệt đới cần uống nhiều nước hơn.

- Tăng lượng chất xơ trong chế độ dinh dưỡng. Điều này dường như rất khó thực hiện bởi một khảo sát cho thấy 29 - 48% trẻ em bị táo bón là do “ăn uống cầu kỳ” và 47% có hiện tượng ăn kém ngon miệng. Có thể bổ sung chất xơ từ nhiều nguồn khác nhau trong rau củ quả, các loại ngủ cốc, hạn chế ăn quá nhiều các thức ăn tinh chứa ít chất xơ như bơ, sữa, pho mai. Ngoài ra có thể bổ sung chất xơ hòa tan đóng túi chứa FOS cũng là mmotj giải pháp thay thế nhất thời.

Hiện nay có nhiều loại chất xơ đóng túi là biện pháp thay thế

- Đừng vội hạn chế sữa trong chế độ dinh dưỡng trẻ mà không trao đổi trước với bác sĩ bởi nó có thể dẫn tới việc thiếu hụt dinh dưỡng. Khoảng 50% trẻ em bị dị ứng với sữa bò và cũng thường dị ứng luôn với các protein trong đậu nành. Vì thế việc chuyển từ sữa bò sang sữa đậu nành chưa hẳn đã là giải pháp tốt.

- Ăn sáng sớm. Đối với nhiều trẻ, bữa sáng có tác dụng kích thích nhu động ruột. Nếu ăn sáng sớm, trẻ sẽ có nhiều thời gian để dành cho việc đi cầu sau đó ngay tại nhà thay vì đến trường (bởi nhiều trẻ rất ngại đi cầu ở trường).

- Nên cho trẻ ngồi ghế ị riêng thay vì ngồi bồn cầu người lớn bởi vì ngồi thẳng, 2 chân chạm đất sẽ giúp trẻ đi cầu dễ dàng hơn.

- Không nên cho trẻ uống thuốc nhuận tràng nếu không có chỉ định của bác sĩ.

Khi nào cần tới bác sĩ?

Nên đưa bé đi khám bác sĩ nếu bé dưới 1 tuổi nếu tình trạng táo bón quá nặng và các biện pháp điều chỉnh từ mẹ cũng như cách ăn uống cho bé không có dấu hiệu tích cực.

Nếu bé lớn tuổi hơn, bạn nên cố gắng tìm nguyên nhân tại sao bé táo bón và thử điều chỉnh. Khi tình trạng không chuyển biến, lúc đó mới cần tới sự tư vấn của bác sĩ. Bạn không nên chậm trễ trong việc đưa trẻ tới bác sĩ nếu bạn nhận thấy rằng mình trở nên bực bội với chuyện táo bón của trẻ. Trẻ bị táo bón có thể làm bạn vô cùng nản lòng khi liên tục suy, lấy bô mà bé không ị.

Nhưng táo bón không phải là lỗi của trẻ và càng không phải là sự cố ý. Điều quan trọng là phải hết sức kiên nhẫn. Hãy nghĩ rằng thế nào bé cũng phải ị bởi chất thải sẽ tích đầy trong bụng và trẻ sẽ có cảm giác muốn đi cầu. Khi đó, thậm chí bạn còn phải hỗ trợ bé bằng cách ngâm hậu môn bé trong nước ấm để kích thích phản xạ đi cầu của bé.

Hơn thế, bị tiêu chảy mới thực sự là vấn đề lớn còn táo bón cũng chỉ là hiện tượng nhất thời mà thôi.

Bác sĩ có thể làm gì

Bác sĩ sẽ kiểm tra để xem thể chất bé có vấn đề gì không. Bác sĩ sẽ quyết định có phải dùng thuốc nhuận tràng hay không.

Táo bón | Táo bón ở trẻ nhỏ