Bệnh tưởng - Giả mà thật

Việc tưởng tượng mình bị bệnh cũng nguy hiểm không kém bệnh thật nếu không biết cách khắc phục.

Bệnh từ ý nghĩ mà ra

“Tôi sắp chết rồi bác sĩ ơi”  - đó là câu than thở mà các bác sĩ thường nghe ở người bị bệnh tưởng (hypochondria - hay còn gọi là triệu chứng lo sợ quá mức cho sức khỏe). Đó là những người  luôn bị ám ảnh với ý nghĩ rằng họ đang hoặc sẽ mang trên mình một căn bệnh nào đó. Mặc dù ai trong chúng ta cũng đã đôi lúc nghĩ đến việc mình có thể mắc bệnh nhưng ở những người mắc bệnh tưởng thì ý nghĩ đó chiếm hữu suốt một thời gian dài trong cuộc đời của họ.

Những người này thường tự dày vò mình và cả người khác với các chứng bệnh  mà họ không hề có. Đối với họ, một cơn nhức đầu nhẹ là họ nghĩ ngay rằng có thể mình bị u não; hơi tức ở ngực là cho rằng mình bị tai biến tim, đau nhẹ ở chân là tin chắc mình bị nghẽn tĩnh  mạch…

Những ý nghĩ về bệnh  tật này dai dẳng bám lấy trí não họ mặc cho các bác sĩ đã ra sức trấn an và tất cả các kết quả xét nghiệm, tầm soát đều khẳng định họ hoàn toàn khỏe mạnh.

Theo bác sĩ tâm thần Brian Fallon, người đã nghiên cứu những người bị bệnh tưởng từ hơn 15 năm nay thì đây là một căn bệnh thường gặp (ước tính có khoảng 5% dân số mắc) bởi nó xuất phát từ những va chạm đời thường.

Chỉ cần nghe đài báo nói về một căn bệnh nào đó  là người bị bệnh tưởng trở nên rất nhạy bén với các triệu chứng và nghĩ ngay đến việc mình có lẽ cũng đang bị bệnh và chạy vội đến khám bác sĩ. Trong nhiều trường hợp, các bác sĩ đã phải “bó tay” với những con bệnh như vậy!

Quả thật, rất nhiều bác sĩ đã gặp phải khó khăn trong chẩn đoán trước một bệnh nhân mắc  bệnh tưởng bởi nhiều triệu chứng  bệnh có thể gây ra bởi stress, đầu óc và thái độ của bệnh nhân.

Chẳng hạn, lấy trường hợp một bệnh nhân đến gặp bác sĩ với các triệu chứng trầm cảm. Liệu anh  ta đang bị một rối loạn tâm thần với những triệu chứng y học hay anh ta đang bị một rối loạn y học với những triệu chứng tâm thần?

Các bác sĩ không thể nào biết được cho tới khi họ thực hiện một quá trình theo dõi y khoa và  tâm lý tỉ mỉ. Vì thế, bác sĩ Brian Fallon lưu ý rằng, nếu thấy bệnh nhân của mình luôn mồm khẳng định mình đang mắc một bệnh nào đó trầm kha cho dù mọi kết quả thăm khám đều xác định họ không có bệnh thực thể thì các bác sĩ nên nghĩ ngay đến việc có thể người đó đã mắc bệnh hoang tưởng nghi bệnh - một dạng rối loạn tâm thần ám ảnh và hãy nhanh chóng chuyển họ sang bác sĩ chuyên khoa tâm lý.

Bệnh tưởng do đâu mà có?

Chính xác bệnh tưởng là một cái vòng luẩn quẩn. Nó bắt đầu từ những căng thẳng thường nhật trong cuộc sống của một người. Sự căng thẳng làm thay đổi tâm trạng và thái độ của anh ta đối với cuộc sống. Thay đổi trong nhận thức trí tuệ này gây ra sự khó chịu cho cơ thể.

Những khó chịu lại có thể lan đi khắp cơ thể - từ ngứa ngáy kinh niên trên da cho tới những chứng đau nửa  đầu, đau khắp mình mẩy. Anh ta bắt đầu tin rằng mình đang bị nhiễm một loại vi trùng nào đó, hoặc thậm tệ hơn, đang phát bệnh ung thư hay một căn bệnh nan y đe dọa đến tính mạng.

Điều này càng làm anh ta căng thẳng hơn. Cuối cùng đi hết bác sĩ này đến bác sĩ khác và thất vọng khi nghe rằng chẳng có gì không ổn với sức khỏe của anh ta cả (tại sao lại không vui mừng chứ?). Anh ta kết luận rằng, tất cả các bác sĩ đều dở ẹc và tin chắc 100% là anh ta sắp chết. Và thế là anh ta càng khiến bệnh trầm trọng hơn.

Những người bị bệnh tưởng luôn nghĩ mình mang bệnh.

Bệnh tưởng cũng có nguồn gốc từ cách sống của từng gia đình. Chẳng hạn cha mẹ bao bọc  con kỹ quá, cứ rối lên khi con  mới chỉ... hắt hơi, sổ mũi. Điều này khiến trẻ thấy chỉ cần làm  bộ làm tịch một chút là được thỏa mãn mọi nhu cầu. Và thế là xuất hiện thế hệ các cậu ấm, cô chiêu hễ cứ hơi gặp khó khăn là đã suy sụp và dễ rơi vào bệnh tưởng.

Đối mặt với bệnh tưởng

Trong một thời gian dài, bệnh tưởng được coi là không thể chữa được. Tuy nhiên gần đây khoa học đã tìm ra nhiều cách chữa trị căn bệnh này. Điểm chung của các phương pháp chữa bệnh tưởng là tìm cách giúp cho người bệnh hết các triệu chứng bất thường không thể giải thích được và giải phóng khỏi cảm giác lo lắng về bệnh tật.

Nghiên cứu cho thấy, những lo lắng quá mức có thể được giải tỏa bởi một số loại thuốc an thần hoặc các liệu pháp tâm lý. Thực  tế đã chứng minh liệu pháp tâm lý hành vi và một số các chất ức chế tái hấp thu serotonin (ví  dụ  fluoxetine, paroxetine) có  khả năng chữa bệnh tưởng một cách hiệu quả.

Liệu pháp tâm lý, thường là thông qua trò truyện, cung cấp thông tin, giúp người bệnh nhận ra, chấp nhận và tìm cách loại trừ những triệu chứng khó chịu trong cơ thể cũng như các lo lắng về bệnh tật. Liệu pháp này cho thấy có hiệu quả trong việc làm giảm mức độ và tần suất xuất hiện của các triệu chứng bệnh tật ở người bệnh.

Các chất ức chế làm giảm đi sự lo lắng quá mức thông qua việc điều chỉnh mức độ truyền thông tin của các nơron thần kinh cũng cho thấy có tác dụng làm giảm căng thẳng, lo âu từ đó cải thiện  bệnh.

Với người bệnh, những cách sau có thể giúp ích trong việc làm giảm đi bệnh tưởng: hạn chế hoặc tránh việc tự tìm hiểu các thông tin về bệnh trên internet, hay sách báo và tránh tự thăm khám cho chính mình, bởi vì nó sẽ làm tăng lo lắng là mình mắc bệnh; duy trì một lối sống lành mạnh, bao gồm ngủ đủ giấc vào buổi tối, ăn uống cân đối, hợp  lý, và một quan niệm sống cởi mở, tích cực; tập luyện những kỹ  thuật thư giãn, ví dụ như hít thở sâu, thiền, hay những cách khác có thể làm giảm lo âu và stress; cắt đứt các nỗi lo âu bằng các hoạt động đòi hỏi phải tập trung cao và quên đi bệnh tật như chơi  đánh cờ, tập thể dục, đi dạo, nói chuyện phiếm với bạn bè; nghĩ đến những cách giải thích khác cho những triệu chứng bất thường mà mình cảm thấy, ví dụ như đó là do tác động của stress hay là kết quả của những thay đổi tự nhiên bình thường của cơ thể.

Bệnh tưởng khởi đầu là sự “ám thị bệnh” khiến chúng ta mắc bệnh thật, vì thế rèn luyện tâm lý để vững vàng, có bản lĩnh trong cuộc sống là cách tốt nhất để chống lại bệnh tưởng.

thucthang.vn

(Theo Body Newsletter)

Bệnh hoang tưởng