Tất cả về chứng mất trí nhớ Alzheimer
Đã có rất nhiều thông tin sai lệch về chứng mất trí nhớ và ở bài viết này chúng tôi sẽ giải thích 11 thông tin gây hoang mang dưới đây:
Ngày nay, ước tính có khoảng 5,8 triệu người từ 65 tuổi trở lên ở Hoa Kỳ mắc chứng sa sút trí tuệ.
Do tuổi thọ trung bình của người dân ở Mỹ đã tăng lên trong những thập kỷ gần đây, một số chuyên gia dự đoán rằng đến năm 2050, số người lớn tuổi mắc chứng sa sút trí tuệ có thể lên tới 13,8 triệu người .
Đã có rất nhiều thông tin sai lệch về chứng mất trí nhớ và ở bài viết này chúng tôi sẽ giải thích 11 thông tin gây hoang mang dưới đây:
1. Sa sút trí tuệ là không thể tránh khỏi khi lớn tuổi
Theo một báo cáo mà Hiệp hội Alzheimer đã công bố, bệnh Alzheimer, là dạng bệnh mất trí nhớ phổ biến nhất, ảnh hưởng đến 3% người từ 65-74 tuổi ở Mỹ.
Bệnh có nguy cơ gia tăng khi chúng ta già đi, khoảng 17% người từ 75–84 tuổi và 32% người từ 85 tuổi trở lên được chẩn đoán sa sút trí tuệ.
2. Bệnh mất trí nhớ và bệnh Alzheimer giống nhau
Điều này không hoàn toàn chính xác. Alzheimer là một dạng sa sút trí tuệ, chiếm 60–80% tổng số các trường hợp sa sút trí tuệ. Các loại sa sút trí tuệ khác bao gồm sa sút trí tuệ phía trước (FTD), sa sút trí tuệ mạch máu, sa sút trí tuệ hỗn hợp và sa sút trí tuệ thể Lewy.
Các Viện quốc gia về lão hóa xác định bệnh mất trí nhớ là “mất chức năng nhận thức - suy nghĩ, nhớ, và lý trí - và khả năng hành vi đến mức độ như vậy mà nó gây trở ngại cho cuộc sống và sinh hoạt hàng ngày của một người.”
Mặc dù chứng sa sút trí tuệ có những đặc điểm nhất định, nhưng mỗi loại có một bệnh lý cơ bản riêng biệt. Bệnh Alzheimer có liên quan đến sự tích tụ của cái gọi là mảng và đám rối trong não. Những cấu trúc này can thiệp vào các tế bào não, cuối cùng giết chết chúng. Ngược lại, tế bào não chết trong bệnh sa sút trí tuệ mạch máu xảy ra do thiếu oxy, chẳng hạn như có thể do đột quỵ.
FTD, là một ví dụ khác, xảy ra khi cấu trúc protein bất thường hình thành ở thùy trán và thùy thái dương của não, khiến các tế bào não ở những vùng này chết đi.
3. Tôi có người nhà bị mắc bệnh này, liệu tôi có bị hay không?
Một lầm tưởng phổ biến là chứng mất trí hoàn toàn là do di truyền. Nói cách khác, nếu thành viên trong gia đình của một người được chẩn đoán sa sút trí tuệ, họ thường sẽ bị di truyền chứng sa sút trí tuệ sau này trong cuộc sống. Đây không phải là sự thật.
Mặc dù một số dạng sa sút trí tuệ có thể có yếu tố di truyền, nhưng thường tính di truyền này không mạnh mẽ. Như chúng ta đã tìm hiểu ở trên, thay vì yếu tố di truyền, yếu tố nguy cơ đáng kể nhất của chứng sa sút trí tuệ là tuổi tác. Tuy nhiên, nếu cha mẹ hoặc ông bà mắc bệnh Alzheimer khi họ dưới 65 tuổi, thì khả năng bệnh di truyền sẽ cao hơn.
4. Chứng mất trí chỉ ảnh hưởng đến người lớn tuổi
Tuổi tác là một yếu tố nguy cơ của chứng sa sút trí tuệ, nhưng chứng sa sút trí tuệ có thể ảnh hưởng đến những người trẻ hơn trong một số trường hợp hiếm hoi. Một số nhà khoa học ước tính rằng, ở những người từ 30–64 tuổi, cứ 100.000 người thì có 38–260 người - tương đương 0,038–0,26% - mắc chứng sa sút trí tuệ khởi phát sớm.
Trong độ tuổi 55-64, con số này tăng lên gần 420 người trong 100.000 người, hay 0,4%.
5. Dùng vật liệu nhôm sẽ gây bệnh Alzheimer
Vào những năm 1960, các nhà khoa học đã tiêm cho thỏ hàm lượng nhôm cao. Họ phát hiện ra rằng những con vật phát triển các tổn thương thần kinh tương tự như những tổn thương hình thành trong não của những người mắc bệnh Alzheimer.
Ngoài ra, một số nghiên cứu đã xác định nhôm có liên quan đến bệnh Alzheimer. Các nhà nghiên cứu chưa thiết lập được mối liên hệ giữa nguyên tố này và bệnh tật.
Tiếp theo từ những nghiên cứu này, người ta vẫn lưu truyền rằng uống rượu bằng lon nhôm hoặc nấu bằng nồi nhôm làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.
Tuy nhiên, kể từ những thí nghiệm ban đầu đó, các nhà khoa học đã không tìm thấy mối liên quan rõ ràng giữa bệnh Alzheimer và việc sử dụng nồi, chảo nhôm.
Hiệp hội Bệnh Alzheimer giải thích: “Nhôm trong thức ăn và đồ uống ở dạng không dễ hấp thụ vào cơ thể. Do đó, lượng hấp thụ ít hơn 1% lượng có trong thức ăn và đồ uống. Hầu hết lượng nhôm đưa vào cơ thể đều được thận lọc sạch ra ngoài ”.
6. Sa sút trí tuệ báo hiệu sự kết thúc của một cuộc sống ý nghĩa
Nhiều người được chẩn đoán sa sút trí tuệ có cuộc sống năng động và có ý nghĩa. Một số người lo sợ rằng nếu bác sĩ chẩn đoán họ bị chứng mất trí, họ sẽ không thể đi dạo một mình.
Nếu bị sa sút trí tuệ nhẹ, cuộc sống của bạn không bị ảnh hưởng quá nhiều. Khi chứng sa sút trí tuệ trở nên trầm trọng hơn, những thay đổi đối với cuộc sống của họ có thể khó khăn hơn, nhưng điều đó không có nghĩa là người đó không thể có một cuộc sống viên mãn.
Jeremy Hughes, cựu Giám đốc điều hành của Hiệp hội Alzheimer cho biết rằng: “Quá nhiều người mù mờ về chứng sa sút trí tuệ - nhiều người cảm thấy rằng chẩn đoán sa sút trí tuệ có nghĩa là ai đó ngay lập tức không có khả năng sống một cuộc sống bình thường, những lầm tưởng và hiểu lầm này có thể góp phần tạo nên sự kỳ thị và cô lập mà nhiều người bị bệnh”
7. Hay quên báo hiệu chứng mất trí nhớ
Mặc dù chứng hay quên có thể là một triệu chứng ban đầu của chứng sa sút trí tuệ, nhưng nó không nhất thiết báo hiệu sự bắt đầu của tình trạng này. Trí nhớ của con người không thể đoán trước, và tất cả chúng ta đôi khi quên mọi thứ. Tuy nhiên, nếu tình trạng suy giảm trí nhớ ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, tốt nhất bạn nên gặp bác sĩ.
Mặc dù các vấn đề về trí nhớ có xu hướng là dấu hiệu ban đầu của bệnh Alzheimer, nhưng đó không phải là trường hợp của các dạng sa sút trí tuệ khác. Ví dụ, các dấu hiệu và triệu chứng ban đầu của FTD có thể bao gồm những thay đổi về tâm trạng và tính cách, khó khăn về ngôn ngữ và hành vi ám ảnh.
8. Sa sút trí tuệ có thể phòng ngừa được
Điều này là không đúng sự thật. Tuy nhiên, điều quan trọng là một số yếu tố có thể làm giảm nguy cơ phát triển một số loại sa sút trí tuệ hoặc trì hoãn sự khởi phát của chúng.
Ví dụ, báo cáo năm 2020 của Ủy ban Lancet về phòng ngừa, can thiệp và chăm sóc sa sút trí tuệ liệt kê 12 yếu tố làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ:
- Ít cập nhật thông tin
- Tăng huyết áp
- Khiếm thính
- Hút thuốc
- Béo phì
- Stress
- Không hoạt động thể chất
- Bệnh tiểu đường
- Uống nhiều đồ uống có cồn
- Chấn thương sọ não
- Ô nhiễm không khí
Cố gắng thay đổi bất kỳ yếu tố nào trong số chúng có thể giúp giảm nguy cơ phát triển chứng sa sút trí tuệ. Các tác giả của báo cáo giải thích:
“Các yếu tố rủi ro có thể điều chỉnh được chiếm khoảng 40% các trường hợp sa sút trí tuệ trên toàn thế giới, do đó về mặt lý thuyết có thể được ngăn chặn hoặc trì hoãn.”
Tuy nhiên, như Tiến sĩ Nancy Sicotte, một nhà thần kinh học tại bệnh viện Cedars-Sinai ở Los Angeles, CA, giải thích , “Để giảm nguy cơ của bạn đòi hỏi phải bắt đầu những thay đổi lối sống này ngay từ đầu chứ không phải đợi đến khi bạn 70 tuổi”.
9. Vitamin và chất bổ sung có thể ngăn ngừa chứng mất trí nhớ
Điều này sai. Cho đến nay, không có bằng chứng chắc chắn rằng bất kỳ chất bổ sung vitamin hoặc khoáng chất nào có thể làm giảm nguy cơ sa sút trí tuệ. Năm 2018, Thư viện Cochrane đã tiến hành một cuộc tổng kết với mục đích trả lời câu hỏi này.
Phân tích của họ bao gồm dữ liệu từ hơn 83.000 người tham gia trong 28 nghiên cứu, các tác giả báo cáo rằng: “Chúng tôi không tìm thấy bằng chứng cho thấy bất kỳ loại bổ sung vitamin hoặc khoáng chất nào cho những người trưởng thành khỏe mạnh về mặt nhận thức trong giai đoạn giữa hoặc cuối đời đều có tác động có ý nghĩa đến sự suy giảm nhận thức hoặc sa sút trí tuệ.”
10. Tất cả những người bị sa sút trí tuệ đều trở nên khó tính
Trong một số trường hợp, những người bị sa sút trí tuệ có thể ngày càng cảm thấy khó hiểu về thế giới xung quanh. Sự nhầm lẫn này có thể gây khó chịu và một số cá nhân có thể phản ứng với cảm xúc theo cách tức giận. Tuy nhiên, đây không phải là trường hợp của tất cả mọi người.
Trong một nghiên cứu liên quan đến 215 người bị sa sút trí tuệ, 41% người tham gia đã phát triển tính hung hăng trong suốt 2 năm nghiên cứu. Khi họ xem xét các yếu tố làm tăng nguy cơ phát triển sự hung hăng, các nhà nghiên cứu đã xác định hai trong số các yếu tố chính là đau đớn về thể chất và mối quan hệ không hòa hợp giữa người đó và người chăm sóc họ.
11. Sa sút trí tuệ không bao giờ gây tử vong
Thực tế chứng mất trí có thể gây tử vong. Theo một nghiên cứu gần đây, xuất hiện trên tạp chí JAMA Neurology , chứng mất trí có thể là nguyên nhân tử vong phổ biến hơn các chuyên gia vẫn nghĩ. Các tác giả “phát hiện ra rằng khoảng 13,6% số ca tử vong là do sa sút trí tuệ trong giai đoạn 2000–2009.”
Chứng sa sút trí tuệ khiến mọi người lo lắng, đặc biệt là khi họ già đi. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải chống lại những thông tin sai lệch có thể làm tăng thêm lo ngại và kỳ thị.
Hiện tại, các nhà nghiên cứu đang làm việc không mệt mỏi để phát triển những cách tốt hơn để điều trị và ngăn ngừa chứng sa sút trí tuệ. Trong tương lai, hy vọng rằng khoa học sẽ làm giảm tác động của chứng sa sút trí tuệ và do đó, nỗi sợ hãi liên quan đến tình trạng này sẽ giảm đi.
Theo: Medicals Magazine
Ngọc Hà dịch