Đông y chữa táo bón lâu ngày hiệu quả
Chứng táo bón kéo dài thường do cơ địa, âm hư, huyết nhiệt hoặc do thiếu máu làm tân dịch giảm gây ra; hoặc do người già, phụ nữ sau khi sinh nhiều lần cơ nhục bị yếu gây khí trệ khó bài tiết phân ra ngoài... Đông y có những bài thuốc chữa chứng bệnh này tùy theo nguyên nhân gây bệnh.
Táo bón do cơ địa âm hư, huyết nhiệt:
Triệu chứng chung: táo bón lâu ngày, thường xuyên họng khô, miệng khô, hay lở loét miệng, lưỡi đỏ ít rêu, người háo khát nước, hay cáu gắt, mạch tế.
Phương pháp chữa: lương huyết nhuận táo, dưỡng âm nhuận táo (thường dùng các thuốc thanh nhiệt lương huyết, bổ âm có tác dụng dưỡng âm sinh tân phối hợp với các thuốc nhuận hạ).
Bài 1: lá dâu 100g, vừng đen 100g, sa sâm 200g, mạch môn 200g, mật ong vừa đủ. Tán bột làm viên, uống mỗi ngày 10 - 20g.
Bài 2: sinh địa 16g, huyền sâm 16g, mạch môn 16g, sa sâm 16g, thạch hộc 12g, vừng đen 20g, mật ong vừa đủ. Làm thành viên, mỗi ngày uống 10 - 20g. Có thể dùng thuốc sắc liều thích hợp.
Bài 3: Ma tử nhân hoàn: ma tử nhân 100g, hạnh nhân 50g, bạch thược 50g, đại hoàng 40g, hậu phác 40g, chỉ thực 40g, tán bột ngày uống 10 - 20g.
Bài 4: Ngũ nhân hoàn: đào nhân 100g, hạnh nhân 50g, tùng tử nhân 100g, bá tử nhân 100g, úc lý nhân 100g; Tán nhỏ thành bột làm viên, mỗi ngày uống 10g.
Táo bón do thiếu máu (huyết hư): Gặp ở người thiếu máu, phụ nữ sau khi đẻ mất máu...
Triệu chứng: gồm triệu chứng của hội chứng thiếu máu kèm theo chứng táo bón kéo dài.
Phương pháp chữa: bổ huyết nhuận táo.
Bài 1: hà thủ ô đỏ 100g, kỷ tử 100g, long nhãn 100g, tang thầm 100g, bá tử nhân 100g, vừng đen 200g, mật ong vừa đủ. Tán bột làm viên, mỗi ngày uống 10 - 20g có thể dùng thuốc sắc liều thích hợp.
Bài 2: Tứ vật thang gia giảm: thục địa 12g, xuyên khung 8g, đương quy 8g, bạch thược 12g, bá tử nhân 8g, vừng đen 8g, đại táo 8g.
Táo bón do khí hư:
Triệu chứng: cơ nhão, táo bón, hay đầy bụng, chậm tiêu, ăn kém, ợ hơi.
Phương pháp chữa: ích khí, nhuận tràng.
Bài 1: bạch truật 12g, đảng sâm 16g, hoài sơn 12g, sài hồ 12g, kỷ tử 12g, vừng đen 12g.
Bài 2: Bổ trung ích khí gia giảm: hoàng kỳ 12g, bạch truật 12g, đảng sâm 12g, đương quy 8g, trần bì 6g, cam thảo 6g, sài hồ 12g, thăng ma 12g, nhục thung dung 8g, bá tử nhân 8g, vừng đen 8g.
Ở người già dương khí kém, có các triệu chứng táo bón, sợ lạnh, tay chân lạnh, ăn kém, tiểu tiện nhiều lần, lưng gối mỏi đau, mạch trầm tế thì dùng phương pháp ôn thông nhuận tràng. Bài thuốc hay dùng gồm: bố chính sâm 10g, hoài sơn 10g, kỷ tử 10g, nhục quế 2g, ý dĩ 12g, chút chít 12g, hoàng tinh 10g, cổ phương dùng bài Nhục thung dung hàn: nhục thung dung 16g, trầm hương 6g, ma nhân 16g làm hoàn với mật ong mỗi ngày uống từ 10 - 20g.
Táo bón do khí trệ: ngồi lâu không thay đổi tư thế hoặc do viêm đại tràng mạn tính gây ra, thì dùng phương pháp kiện tỳ, hành khí, nhuận tràng (nhuận khí hành trệ). Bài thuốc: thường dùng các thuốc kiện tỳ (đảng sâm, bạch truật, ý dĩ) hành khí (chỉ xác, chỉ thực, hậu phác…) phối hợp với các thuốc nhuận hạ (vừng đen, chút chít, lá muồng trâu…).
BS. HUỲNH THANH NHÀN