Chỉ dùng thuốc cho phụ nữ có thai khi thật sự cần thiết

Thời kỳ mang thai các mẹ thường gặp nhiều triệu chứng bệnh khác nhau, trong đó nhiều trường hợp có thể phải dùng thuốc để điều trị. Tuy nhiên các chuyên gia khuyên rằng chỉ nên dùng thuốc trong trường hợp thật cần thiết cho sự an toàn cho bé trong và sau khi ra đời.

Khi mẹ dùng thuốc trong quá trình mang thai ngoài chịu ảnh hưởng của thuốc khi còn nằm trong bụng mẹ, một số trẻ sơ sinh có thể chịu tác dụng bất lợi của những thuốc dùng cho mẹ khi đã chào đời do các thuốc còn tích trữ trong cơ thể của trẻ lúc trẻ còn nằm trong bụng mẹ.

Khi sử dụng thuốc cho phụ nữ có thai cần cân nhắc cẩn thận

Vào năm 1961, thalidomid đã bị rút khỏi thị trường sau khi có hàng loạt báo cáo là thuốc gây ra dị tật bẩm sinh nghiêm trọng cho trẻ sơ sinh do các bà mẹ dùng thuốc ngủ này trong thời kỳ mới có thai. Về sau, tỷ lệ quái thai gây ra do thalidomid được thống kê là 20 – 30%.

Sau thảm họa thalidomid, người ta nhận thấy rằng khi người mẹ dùng thuốc trong giai đoạn mang thai, các thuốc có thể vận chuyển qua rau thai và gây hại cho thai nhi. Vì vậy để an toàn cho thai nhi cần hạn chế đến mức tối đa sử dụng thuốc trong thời kỳ này.

Con số thông kê cho thấy, ước tính khoảng 90% số phụ nữ có sử dụng thuốc trong thời kỳ mang thai để điều trị các bệnh mãn tính như viêm khớp dạng thấp, động kinh… hay các triệu chứng, các bệnh thường gặp khi mang thai như nôn, buồn nôn, nhiễm khuẩn tiết niệu… Khoảng 2 – 3% số trẻ sinh ra đời bị dị tật bẩm sinh thì có 5% trong số đó ( tương đương 0,1 – 0,15% ) có nguyên nhân là do thuốc.

Thuốc dùng cho mẹ có thể ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp trên thai nhi. Khi người mẹ mang thai dùng thuốc, các thuốc có thể vận chuyển qua rau thai vào vòng tuần hoàn của thai nhi.

Lợi dụng điều này đôi khi thuốc có thể dùng cho mẹ để điều những rối loạn của thai nhi. Ví dụ: flecainid dùng cho mẹ để sử trí nhịp tim nhanh của thai; corticoid dùng cho mẹ để kích thích phổi thai nhi hoàn thiện nhanh trong trường hợp có nguy cơ đẻ non.

Tuy nhiên vấn đề đáng lưu tâm khi dùng thuốc cho phụ nữ có thai là thuốc vào được vòng tuần hoàn chung của thai và có thể gây hại cho thai nhi. Ví dụ: người mẹ khi dùng liều cao corticoid ( prednisolon trên 10g/ngày ) có thể gây ức chế tuyến thượng thận của thai. Thai nhi cũng có thể chịu ảnh hưởng gián tiếp như khi dùng thuốc chống tăng huyết áp cho mẹ, huyết áp của người mẹ bị giảm quá mạnh làm giảm việc cung cấp oxy cho thai nhi gây thiếu oxy ở thai nhi.

Thuốc dùng cho phụ nữ có thai có thể gây nhiều tác hại cho thai nhi

Tác dụng có hại của thuốc dùng cho người mẹ đối với thai nhi khi người mẹ dùng thuốc trong thời kỳ mang thai phụ thuộc vào các yếu tố:

+ Bản chất và cơ chế gây tác dụng có hại của thuốc

+ Liều lượng và thời gian dùng thuốc của mẹ.

+ Khả năng vận chuyển thuốc từ mẹ vào thai nhi.

+ Khả năng thuốc thải trừ khỏi cơ thể mẹ và thai nhi.

+ Đặc điểm di truyền của thai nhi và giai đoạn phát triển của thai nhi khi người mẹ dùng thuốc.

Đặc biệt khi dùng thuốc cho mẹ trong thời kỳ mang thai có thể gây hại cho trẻ ngay cả khi đã được sinh ra khỏi cơ thể của mẹ, do thuốc tiếp tục tồn tại trong cơ thể của trẻ dẫn đến trẻ có thể phải chịu phản ứng bất lợi của thuốc do khả năng thải trừ thuốc của trẻ sơ sinh rất kém, một số thuốc có thể tích lũy đáng kể và gây hại cho trẻ mặc dù thuốc không còn di chuyển vào cơ thể của trẻ qua mẹ.

Vì vậy nên hạn chế sử dụng thuốc tối đa cho phụ nữ có thai, nên chọn các phương pháp thay thế có tính an toàn.

Nguyên tắc cần phải tuân thủ khi sử dụng thuốc cho phụ nữ có thai:

Hạn chế tối đa dùng thuốc, nên lựa chon các phương pháp điều trị không dùng thuốc.

Tránh không dùng thuốc trong 3 tháng đầu thai kỳ.

Khi bắt buộc phải dùng thuốc, nên dùng với liều thấp nhất có hiệu quả với thời gian ngắn nhất.

Lựa chọn thuốc đã được chứng minh là an toàn, tránh dùng những thuốc chưa được sử dụng rộng dãi cho phụ nữ có thai.

Trần Thành

thuocthang.vn

Phụ nữ có thai | Thuốc điều trị