Thuốc trị mụn trứng cá Isotretinoin và những lưu ý
Isotretinoin được dùng để đặc trị mụn trứng cá ở thể nặng thông qua cơ chế giảm tiết bã nhờn và thu nhỏ kích thước của tuyến bã dưới da. Bên cạnh tính năng trị mụn, isotretinoin còn có khả năng chữa sẹo mụn hiệu quả.
Isotretinoin với nhiều dạng thuốc: viên uống có nhiều tên biệt dược như accutan, roaccutan, acnotin, isotina, akinol, martoko... Dạng thuốc bôi ngoài cũng có vài dạng như mỡ, gel, dung dịch.
Hiện nay, isotretinoin được dùng khá rộng rãi trong điều trị mụn trứng cá và một số bệnh da khác như vảy nến, vảy cá, bệnh Darier, vảy phấn đỏ chân lông và một số bệnh tăng sừng như dày sừng lòng bàn tay chân.
Thuốc trị mụn trứng cá Isotretinoin dùng trong trường hợp nặng
Tác dụng của isotretinoin
Làm giảm bài tiết của tuyến bã, giảm viêm và dự phòng keratin hóa trong mụn trứng cá: Khi dùng ở liều 0,1mg/kg/ngày thì tỉ lệ giảm bài tiết của tuyến bã là khoảng 75%, khi dùng liều 0,3-0,5mg/kg/ngày thì tỉ lệ này là 90%, nếu dùng liều cao và đủ liệu trình điều trị trứng cá thì có thể phòng được tái phát trứng cá trong nhiều năm. Chính nhờ vào tính chất làm giảm bài tiết chất bã nhờn này mà làm giảm sự tạo thành các nhân trứng cá, giảm oxid nitrit và dẫn đến giảm tình trạng viêm và phòng keratin hóa trong mụn trứng cá.
Giảm bài tiết chất bã nhờn làm thay đổi độ pH ở bề mặt da, làm giảm được sự tập trung và sinh trưởng của vi khuẩn Propioni Bacterium acnes là vi khuẩn đóng vai trò chính viêm nhiễm trong mụn trứng cá. Nên chỉ định trong các trường hợp mụn trứng cá nặng, trung bình, trứng cá bọc, trứng cá mạch lươn, trứng cá nang. Không nên dùng trong các trường hợp mụn trứng cá nhẹ.
Phục hồi da bị tổn thương do ánh sáng
Các dấu chứng da bị tổn thương do ánh sáng mặt trời thường gặp như là: tăng hoặc giảm sắc tố (tàn nhang, da đồi mồi), giãn mao mạch, nhăn da, viêm da tróc vảy... các dấu chứng này cũng được cải thiện sau dùng isotretinoin thoa mỗi tối từ 9-12 tháng, dĩ nhiên là phải kết hợp với dùng kem chống nắng ban ngày.
Một số lưu ý trong khi dùng thuốc
Sử dụng thuốc isotretinoin có thể gây ra một số kích ứng trên da như khô da, ngứa da hoặc khô mũi, lở miệng. Một số phản ứng như da dễ bị bắt nắng, suy giảm thị lực hay buồn nôn hiếm khi xảy ra khi sử dụng cách trị mụn này. Lưu ý, isotretinoin được chỉ định dùng trong bữa ăn.
Dạng thuốc uống:
Dị dạng thai: là tai biến hàng đầu, do đó trước khi dùng thuốc phải chắc chắn là không có thai. Phải dùng biện pháp tránh thai hữu hiệu trước khi dùng thuốc một tháng, trong thời gian dùng thuốc và sau khi ngưng thuốc ít nhất 6 tuần.
Loãng xương: thuốc gây tình trạng hủy chất khoáng, làm giảm độ dày của xương và màng xương, đóng sớm đầu xương nhất là ở trẻ vị thành niên, nguy hiểm là tai biến này không bị mất đi khi ngưng thuốc. Gây trầm cảm: tai biến này xuất hiện sau khi uống thuốc từ tuần thứ 6 trở đi, làm bệnh nhân trở nên khó tính, bứt rứt, đôi khi có ý muốn không kiểm soát được, tai biến này sẽ mất đi khi ngưng thuốc.
Khô da: khoảng 20-30% có biểu hiện khô môi, khô kết mạc mắt, niêm mạc họng - miệng, mũi, đỏ da, ngứa, châm chích, khi giảm liều và ngưng thuốc một thời gian thì triệu chứng này cùng giảm dần và hết.
Tăng áp lực nội sọ: gây nhức đầu nôn mửa, ảnh hưởng lên thần kinh thị giác thoáng qua làm cho người bệnh sợ ánh sáng, rối loạn thị giác lúc hoàng hôn.
Đối với cơ quan tiêu hóa: gây độc gan, thường từ tuần thứ 2 - 8 sau khi dùng thuốc: tăng SGOT, SGPT và có khoảng 1% trường hợp có thể gây viêm gan hoặc suy gan. Sau tuần thứ 8 tai biến này có thể mất đi mặc dù vẫn tiếp tục dùng thuốc. Ngoài ra có thể gây viêm dạ dày - ruột.
Thuốc Isotretinoin gây nhiều tác dụng phụ
Một số ít trường hợp có thể gây chảy máu cam, chảy máu chân răng, đại tiện ra máu, kinh nguyệt không đều, rong kinh, rong huyết. Trong trường hợp này thì nên dừng thuốc.
Dạng dùng ngoài: đối với dạng dùng ngoài tai biến thường gặp là kích thích da và niêm mạc gây nên cảm giác nóng da, đỏ mặt, châm chích, viêm da bong vảy, làm cho bề mặt da nhạy cảm với ánh sáng, vì vậy nên chú ý tránh nắng tốt khi dùng thuốc.
Phối hợp thuốc: khi phối hợp isotretinoin với các thuốc nhóm cyclin: tetracycline, doxycycline, minocycline có nguy cơ tăng áp lực nội sọ cao hơn khi dùng đơn độc isotretinoin, do đó nên cân nhắc khi dùng chung với các thuốc này.
BSCKI. Hoa Tấn Dũng